Najpierw była Rynek Solny...

Część historyków zgadza się z tezą, że początki Solca, osady biorącej swą nazwę od składów soli, sięgają przynajmniej XI wieku. Opierają się na dokumencie wydanym przez Bolesława Śmiałego w 1065 roku, który dotyczy granic stanu posiadania klasztoru w Mogilnie. W dokumencie nie wymieniono bezpośrednio nazwy Solca, ale podano nazwę wsi Kamion - Camen. Znane są zaś z Polski trzy pary miejscowości Kamień-Solec i na tej podstawie wnosi się, że odpowiednikiem Kamiona na lewym brzegu przeprawy przez Wisłę był właśnie Solec.

Nie wszyscy jednak popierają to podejście, twierdząc nawet, że dokument jest fałszerstwem. Natomiast pierwsze znane dokumenty wymieniające z nazwy wieś Solec, pochodzą dopiero z przełomu XIV i XV wieku. Są to trzy tzw. dokumenty soleckie, z których pierwszy wystawiono na początku 1381 roku.

Główna ulica Solca łączyła nizinę nadwiślańską, a przede wszystkim komorę solną i przeprawę na drugi brzeg rzeki, z gościńcem ujazdowskim, wychodzącym ze śródmieścia Warszawy. Bieg drogi uwarunkowany był linią brzegową Wisły, nadając jej kształt łukowaty i nieregularny. W XVII wieku oprócz drewnianych domów mieszkalnych znajdowały się przy nim liczne składy i magazyny oraz żupy solne.

W XVIII wieku przy Solcu powstały zaczątki dzielnicy przemysłowej, a w drugiej połowie tegoż wieku zbudowano tu kilka siedzib magnackich. W 1784 roku usytuowanych tu było 6 browarów, żupa królewska, 22 magazyny, należące przeważnie do magnatów, 1 spichrz, na rzece stały 2 młyny wodne, tzw. pływaki. Zabudowa mieszkalna składała się z pałacu, pałacyku, 7 domów murowanych oraz 53 dworków i domów drewnianych.

Ciekawie przedstawia się pochodzący z 1720 roku plan, najprawdopodobniej przedstawiający dwór cedrowy, należący do rodziny Sobieskich, umiejscowiony naprzeciw kościoła Trynitarzy. Legenda planu informuje, że został on następnie odkupiony od rodziny Sobieskich przez króla Augusta II. Na północ o dworku plan ukazuje plac wypełniony ludźmi przetaczającymi beczki od brzegu Wisły do magazynu solnego po drugiej stronie ulicy Solec, potwierdzając przeładunkowy charakter tego miejsca.

W 1830 roku ukończono budowę obszernego magazynu solnego z wielkim dźwigiem, zwanym windugą, służącym do wyładunku soli ze statków. Z trzech stron otaczała dźwig drewniana zabudowa.

Od drugiej połowy XVIII wieku taryfy miejskie notują istnienie po zachodniej stronie ulicy Solec Zupy Solnej JKMci, w następnym wieku nazywanym Magazynem Solnym. W 1846 roku Skarb Królestwa odkupił sąsiadującą z magazynem posesję prywatną i zaraz po tej dacie wystawił budynek administracyjny składu, zachowany do dziś w pierwotnej formie.

A oto i on w ponurej zimowej scenerii, otoczony bardzo współczesnym budownictwem. Część jest tak współczesna, że ma jedynie przygotowane wykopy pod fundamenty - i to nie wszystkie.

...a później przybyli Trynitarze.

Niektórzy badacze sądzą, że pierwszy kościół na Solcu powstał w pierwszej połowie XIV wieku. Nieznana jest jednak lokalizacja tego kościółka. Według osiemnastowiecznej tradycji miał się on znajdować w rejonie skrzyżowania ulicy Ludnej i Solec. Prawdopodobnie został zniszczony podczas jednej z licznych powodzi. Dlatego Anna Jagiellonka przeniosła świątynie do świeżo wybudowanej kaplicy w Ujazdowie.

Kolejny kościół na Solcu wzniesiono dla zakonu Trynitarzy, sprowadzonych do Warszawy przez Marię Kazimierę. Fundatorem kościoła i klasztoru był wojewoda czernihowski, Otto Fryderyk Falkerzamb.

Wpierw wystawiono drewnianą kaplicę. Murowany budynek kościoła na Rynku Soleckim był budowany od 1699 roku, prawdopodobnie według projektu Tylmana z Gameren. Prace przerywały wojny, epidemie i powodzie, w tym katastrofalny wylew z sierpnia 1713 roku. Ostatecznie budowę świątyni na planie krzyża greckiego zakończono w 1721 roku. Wtedy zainicjowano prace od strony północnej przy wznoszeniu drewnianych zabudowań klasztornych. Murowany budynek rozpoczęto budować w roku 1773, a prace trwały do 1779 roku.

W czasach Królestwa Polskiego w 1816 roku zakonnicy zostali zmuszeni do bezpłatnego odstąpienia części klasztoru spółce, która uruchomiła tu w 1824 roku Fabrykę Płodów Chemicznych. Przetrwała do lat 70. XIX wieku.

Represje, jakie spadły na kościół katolicki w Polsce po Powstaniu Styczniowym, dotknęły również zakon Trynitarzy, który został rozwiązany ukazem carskim z 1864 roku. Zakonnikom pozwolono jedynie mieszkać na terenie klasztoru do śmierci ostatniego z ojców.

W latach 1880-1881 budynek kościoła przebudowano według projektu Bronisława Muklanowicza, dodając nową fasadę i wydłużając nawę od strony ulicy.

W 1939 roku kościół został znacznie uszkodzony. W wyniku niemieckiego ostrzału zawaliła się część sklepień i dach. Dzieła zniszczenia dopełniły walki podczas Powstania Warszawskiego w 1944 roku. Odbudowa kościoła trwała do lat 60. XX wieku, zaś klasztor odbudowany został w latach 1946-1978.

A tak dawny zespół klasztorny Trynitarzy wygląda obecnie, również w ponurej zimowej oprawie, w ostatnich chwilach przed zasłonięciem zabudowań przez nowe gmachy, jakie mają wokół powstać w przeciągu tego roku.